[Nhà đất] -Độc đáo 4 ngọn tháp nghìn tuổi trên một quả đồi

(Kiến Thức) - Tháp Bánh Ít là quần thể kiến trúc Chăm có số lượng lớn, giá trị nghệ thuật cao, được xem là kiệt tác của nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa.

Tháp Bánh Ít là tên gọi của một cụm tháp Chăm nằm trên một ngọn đồi tại thôn Đại Lộc, xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định. Đây là một trong những quần thể tháp có số lượng nhiều nhất Việt Nam, với 4 ngọn tháp, gồm: tháp thờ chính (Kalan); tháp Cổng (Gopura); tháp Hỏa (Kosagrha); tháp Bia (Porsa). Trên đỉnh đồi là nơi tọa lạc của tháp thờ chính và tháp Lửa, trong đó tháp thờ (bên phải) là ngọn tháp hoành tráng và ấn tượng nhất với các cột ốp, các đường gồ nhô ra dọc các mặt tường, các cửa vòm và cửa giả hình mũi lao nhọn đồ sộ... Bên cạnh dáng vẻ uy nghi của tòa tháp là vẻ thanh tú của những đường nét, họa tiết hoa lá trên các diềm mái, những cảnh ca múa trên các mặt vòm các cửa giả làm cả khối kiến trúc như đang tiếp xúc với người xem. Bên trong tháp thờ ngày nay đặt một bức tượng Shiva, là bản phục chế của bức tượng nguyên gốc từng được đặt tại tháp (hiện bức tượng gốc đang nằm trong Bảo tàng Guimet, Pháp). Tháp Lửa nằm ở phía Nam của tháp thờ chính, có hình dáng đặc trưng với phần mái cong hình yên ngựa. Đây là ngọn tháp được trang trí rất cầu kỳ, với những hình người như đang gồng mình, dùng hai tay như nâng bổng cả mái tòa tháp. Trên mặt tường của tháp Lửa, các nghệ sĩ Chăm xưa đã tô điểm bằng những băng, những ô hình hoa lá. Chếch về hướng Đông - Nam của tháp chính, nằm ở lưng chừng đồi là tháp Bia, một ngọn tháp có quy mô nhỏ hơn, nhưng cũng rất độc đáo. Mái tháp Bia có những hình quả bầu lọ trên các tầng với các khối cong nhịp nhàng, làm mềm đi những đường nét và hình khối cứng cỏi thường thấy ở các tòa tháp Chăm. Ở hướng Đông của tháp thờ chính, cùng độ cao với tháp Bia là tháp Cổng, tòa tháp từng có vai trò như cổng vào của toàn bộ quần thể tháp. Theo các nhà nghiên cứu, tháp Bánh Ít được xây dựng khoảng thế kỷ thứ 10, là nhóm tháp đại diện cho giai đoạn chuyển tiếp từ phong cách Trà Kiệu sang phong cách Bình Định, kết hợp hài hòa vẻ đẹp của hai xu thế: nhịp nhàng, trang nhã và khỏe khoắn, hoành tráng của kiến trúc Chăm. Nhìn chung, tháp Bánh Ít là một quần thể kiến trúc độc đáo, có giá trị nghệ thuật cao và được xem là kiệt tác của nghệ thuật kiến trúc Chăm Pa.